W ramach gwałtownego zwrotu na globalnym rynku dronów wojskowych, Turcja wysunęła się na prowadzenie jako największy na świecie dostawca bezzałogowych statków powietrznych (UAV) i uzbrojonych dronów, jak wynika z najnowszego raportu amerykańskiego Centrum Nowego Bezpieczeństwa Amerykańskiego (CNAS).
Ten wzrost zdetronizował dotychczasowych liderów, takich jak Stany Zjednoczone i Izrael, otwierając nową erę w rozprzestrzenianiu dronów.
Raport CNAS, opublikowany na początku tego miesiąca, podkreśla, że od 2018 roku Turcja, Chiny i USA dokonały łącznie 69 transakcji dotyczących sprzedaży uzbrojonych dronów z 40 różnymi państwami.
Turcja odpowiada za imponujące 65 procent tych transakcji, podczas gdy Chiny za 26 procent, a USA zaledwie za 8 procent. Eksperci wskazują, że tureckie drony stały się liderem rynku dzięki skoncentrowaniu Ankary na rozwijaniu rodzimego przemysłu obronnego.
„Zdolność Turcji do rozwijania zaawansowanych UAV jest bezpośrednim wynikiem wysiłków sektora obronnego, aby przezwyciężyć trudności w dostępie do zagranicznych technologii, szczególnie w kluczowych momentach, gdy tradycyjni sojusznicy, tacy jak USA i Izrael, nałozyli ograniczenia lub odmawiali sprzedaży” – mówi Murat Aslan, adiunkt nauk politycznych na Uniwersytecie Hasana Kalyoncu.
Początkowo UAV były stosunkowo prostymi systemami używanymi głównie do rozpoznania, nadzoru i wsparcia ogniowego, dodaje Aslan. „Z czasem jednak UAV przekształciły się w zaawansowane platformy zdolne do przenoszenia różnych ładunków, co znacznie rozszerzyło ich rolę we współczesnych działaniach wojennych.”
Dominacja Turcji na globalnym rynku dronów jest napędzana sukcesem jej firm obronnych, takich jak Baykar, Roketsan i Aselsan. Szczególnie istotną rolę odegrał Bayraktar TB2 firmy Baykar stał się symbolem tureckiej kompetencji w dziedzinie dronów, znajdując szerokie zastosowanie w konfliktach, takich jak wojna o Karabach między Azerbejdżanem a Armenią.
Oprócz TB2, dron Akinci firmy Baykar, bardziej zaawansowany UAV o dużej wysokości, dodatkowo umocnił pozycję Turcji na rynku jako producenta zaawansowanych dronów.
Trudne początki
Turcja musiała zmierzyć się z wieloma wyzwaniami, w tym z trudnościami w pozyskiwaniu komponentów, co zmusiło ją do samodzielnej produkcji.
„W latach 90., gdy Turcja próbowała zakupić zagraniczne UAV, takie jak izraelski Heron, napotkała poważne ograniczenia operacyjne, w tym konieczność obsługi systemów przez izraelski personel zamiast tureckich operatorów” – mówi Aslan.
Ta zależność oraz opóźnienia w uzyskiwaniu danych wywiadowczych w czasie rzeczywistym z zagranicznych dronów skłoniły Turcję do rozpoczęcia własnego programu produkcji UAV.
Roketsan i Aselsan, kluczowi gracze w tureckim sektorze obronnym, również przyczynili się do tego sukcesu. Roketsan specjalizuje się w systemach rakietowych i integracji uzbrojenia dla dronów, podczas gdy Aselsan koncentruje się na zaawansowanej awionice, komunikacji i systemach walki elektronicznej, które zwiększają możliwości UAV.
W 2022 roku, gdy sześć krajów po raz pierwszy weszło na rynek dronów, wszystkie zdecydowały się na zakup Bayraktara TB2 firmy Baykar, co ugruntowało dominację Turcji.
Akinci, dron nowej generacji o większej ładowności i zaawansowanych czujnikach, również zyskuje międzynarodowe zainteresowanie, wzmacniając rosnący wpływ Turcji w dziedzinie technologii wojskowej.
„Potrzeby Turcji w zakresie UAV były kiedyś zaspokajane przez zagranicznych dostawców. Jednak po decyzji politycznej tureckiego rządu na początku lat 2000. przemysł obronny podjął znaczące kroki w celu zwiększenia krajowej produkcji” – mówi starszy przedstawiciel firmy Baykar.
„Pozwoliło to na rozwój mini-dronów, dronów taktycznych, dronów bojowych i systemów rajdowych, które obecnie służą Siłom Zbrojnym Turcji i organom ścigania.”
Na własną rękę
Kluczowym krokiem w produkcji tureckich dronów było budowanie krajowych zdolności technicznych i produkcyjnych. Turcja przełamała krytyczne wyzwania związane z dostawami, dywersyfikując lub lokalnie produkując komponenty – mówi Aslan.
„Pomimo embarga na kluczowe części, Turcja zdołała stworzyć efekt multiplikatora w produkcji, zwłaszcza po uświadomieniu sobie, że zależność od zagranicznych systemów nie może już gwarantować bezpieczeństwa narodowego.”
Rozwój UAV, takich jak ANKA, z ich unikalnym projektem i możliwościami, stanowił przełom dla tureckiego przemysłu obronnego – twierdzą eksperci. Od czasu wyprzedzenia Chin w 2021 roku eksport dronów z Turcji wzrósł dramatycznie. Baykar, który od początku lat 2000. eksportował 83 procent swojej produkcji, odnotował w 2022 roku eksport o wartości 1,8 miliarda dolarów.
Badanie CNAS wskazuje, że era dominacji USA i Izraela na rynku dronów „dawno minęła”, ustępując miejsca bardziej opłacalnym rozwiązaniom z Turcji, Chin i Iranu. Ten trend dramatycznie zwiększył globalny transfer uzbrojonych dronów, z Turcji na czele.
Jako czołowy producent wojskowych dronów, prowadzony przez Baykar, Roketsan i Aselsan, Turcja przedstawiła szersze zmiany w globalnej potędze militarnej.
Przystępne cenowo, nowoczesne UAV, takie jak Bayraktar TB2 i Akinci, przekształcają współczesne pole walki, czyniąc Turcję kluczowym graczem w tym krytycznym sektorze obronnym.
Aslan z Uniwersytetu Hasana Kalyoncu podkreśla, że produkcja uzbrojonego UAV to nie tylko platforma sama w sobie, ale także amunicja i systemy sterowania, które wchodzą w jej skład. „Roketsan odegrał kluczową rolę, rozwijając zaawansowaną amunicję, podczas gdy Aselsan dostarczył wsparcie elektryczne i elektroniczne, a Havelsan stworzył niezbędne oprogramowanie.
„Te publiczne firmy obronne odegrały wiodącą rolę w modelowaniu UAV, ale bez krajowej produkcji amunicji Turcja nadal byłaby zależna od zewnętrznych dostawców.”
