Na początku tego miesiąca Palestyńczycy, którzy od lat zmagają się z traumą oraz muszą mierzyć się z realiami wojny, otrzymali kolejną tragiczną wiadomość: dr Adnan Al-Bursh, zginął w areszcie izraelskiego wojska. Dr. Adnan znany był z pomocy rannym mimo trwających bombardowań Gazy.
Dr Al-Bursh, kierownik oddziału ortopedii w zbombardowanym szpitalu Al-Shifa w Gazie, zmarł w izraelskim więzieniu wojskowym Ofer, znajdującym się na okupowanym Zachodnim Brzegu. Więzienie to jest znane z nieludzkich warunków, w jakich przetrzymywani są Palestyńczycy.
„Został pobity na śmierć. Byli więźniowie, którzy przebywali z nim w tym samym więzieniu, mówili, że miał widoczne ślady pobicia w okolicy twarzy oraz głowy” – powiedział Ghassan Abu Sittah, brytyjsko-palestyński chirurg plastyczny i rekonstrukcyjny, który współpracował z Al-Burshem.
Informacja o śmierci Dr. Al-Bursha ujrzała światło dzienne dopiero po tym, jak niektórzy z więźniów zwolnionych 2 maja na przejściu granicznym Karam Abu Salem opowiedzieli o tym palestyńskim organizacjom pozarządowym. Wojsko izraelskie szybko potwierdziło doniesienia, że lekarz zmarł 19 kwietnia.
Izrael odmawia wydania ciała Dr. Al-Bursha, a aktywiści twierdzą, że Tel Awiw nie chce, aby świat dowiedział się, o lekarzu, który został zamęczony na śmierć.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) musi zażądać zwrotu jego ciała, aby można było ustalić przyczynę śmierci oraz aby jego rodzina mogła w spokoju zamknąć sprawę” – mówi Abu Sittah. „Życie 100 pracowników służby zdrowia w izraelskich więzieniach jest teraz zagrożone.”
11 maja CNN opublikowało raport śledczy oparty na wywiadach z informatorami pracującymi w ośrodkach detencyjnych, opisujący, jak Palestyńczycy aresztowani w Gazie byli bici, kopani oraz zakuwani w kajdanki. Niekiedy ich ręce amputowano z powodu powstałych obrażeń.
Dr. Al-Bursh i dr. Ahmed Muhanna, inny palestyński lekarz, zostali aresztowani w grudniu pod zarzutem „zagrożenia bezpieczeństwa narodowego” podczas izraelskiego nalotu na szpital Al Awda w obozie Jabalia w Gazie – mówi Abu Sittah. Od tego czasu nie było żadnych informacji o ich sytuacji, aż do momentu, gdy Izrael potwierdził, że Al-Bursh zmarł w więzieniu Ofer.
Muhanna wciąż przebywa w więzieniu – mówi Abu Sittah dla TRT World: „Bez prawnika, bez Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, nic.” Palestyńczycy zatrzymani od 7 października nie mają żadnej reprezentacji prawnej, żadnego kontaktu ze światem zewnętrznym ani „żadnego procesu sądowego” – dodaje.
Zamykają oczy
Przynajmniej 18 Palestyńczyków z Gazy, w tym Al-Bursh, zostało uznanych za zmarłych w izraelskiej niewoli – podały dwie palestyńskie organizacje zajmujące się prawami więźniów w oświadczeniu z 2 maja.
Pomimo przytłaczających dowodów stosowania tortur w więzieniach, zachodni przywódcy nie podjęli żadnych działań. Tymczasem administracja prezydenta USA Joe Bidena debatuje nad tym, jakie rodzaje broni dostarczyć swojemu sojusznikowi, Izraelowi,
„Niezależne śledztwa w sprawie okoliczności śmierci dr Adnana Al-Bursha i innych osób w izraelskiej niewoli są kluczowe dla poszukiwania sprawiedliwości i pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności. Izrael musi zwrócić ciało dr Adnana jego rodzinie, aby umożliwić godny pochówek” – mówi Milena Ansari, badaczka ds. Izraela i Palestyny w Human Rights Watch (HRW).
„Bezkarność napędza kolejne naruszenia praw człowieka; Izrael od dziesięcioleci źle traktuje i torturuje palestyńskich więźniów” - powiedziała Ansari w wywiadzie dla TRT World. Mimo, że Ansari nie chciała powiedzieć, czy śmierć Al-Bursha stanowi zbrodnię wojenną, jej zespół udokumentował „tortury i złe traktowanie palestyńskich więźniów”.
Wojna ze zmarłymi
Poza raportami o torturach i niewłaściwym traktowaniu, Tel Awiw wprowadził politykę wstrzymywania ciał palestyńskich więźniów.
Izraelskie przepisy pozwalają rządowi na zatrzymywanie ciał Palestyńczyków „w ramach szerszego programu walki z rebelią” i używanie ich „jako potencjalnych kart przetargowych”, jak wynika z raportu opublikowanego przez Centrum Pomocy Prawnej i Praw Człowieka w Jerozolimie (JLAC) w 2019 roku.
„W 2017 roku Izraelski Sąd Najwyższy orzekł, że państwo nie ma podstaw prawnych do zatrzymywania ciał. Zmienił jednak stanowisko w 2019 roku i potwierdził politykę rządu w sprawie wstrzymywania ciał osób związanych z Hamasem oraz tych, którzy zabili lub zranili Izraelczyków,” mówi Ansari z HRW.
Ta polityka jednak, jest wyraźnie sprzeczna z międzynarodowym prawem humanitarnym, które nakłada obowiązek „dążenia do ułatwienia zwrotu ciał zmarłych na prośbę strony, do której należą,” mówi.
„Świadome i bezprawne karanie rodzin zmarłych, które nie są oskarżane o jakiekolwiek przewinienia, stanowi formę zbiorowej kary, jednocześnie jest poważnym naruszeniem międzynarodowego prawa humanitarnego. Może to również być okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem rodzin zmarłych, co jest naruszeniem międzynarodowych praw człowieka.”
Teraz to rodzina Al-Bursza przechodzi przez tortury.
„Do tej pory nie otrzymaliśmy jego ciała i modlę się do Boga, aby nie został pochowany na cmentarzu numerów lub porzucony na południu. Chcę, aby wrócił tutaj na północ, gdzie mogę się z nim pożegnać i zobaczyć, jak wyglądały jego ostatnie chwile, zanim został męczennikiem,” powiedziała Umm Yazan, żona Dr. Adnana, w rozmowie z Al Jazeree. Jest przekonana, że jej mąż poniósł śmierć w wyniku tortur.
Ta izraelska polityka trwa od dziesięcioleci, a ciała zmarłych często są przechowywane w kostnicach lub pochowane na „cmentarzu numerów” – mówi Ansari, która w przeszłości pracowała dla Addameer, organizacji zajmującej się prawami palestyńskich więźniów. „Jest jeden więzień, którego ciało jest wstrzymywane od lat 90-tych.”
„To jest opresja, część systemu dominacji. Kara dla rodzin i próba zniechęcenia innych,” mówi Ansari.
Izraelczycy mogą także chcieć ukryć dowody na jakiekolwiek naruszenia praw człowieka, mówi. Addameer wcześniej informował, że praktyka wstrzymywania ciał uniemożliwia przeprowadzanie dochodzeń, które mogłyby rzucić światło na okoliczności pozasądowych egzekucji.
Szacuje się że w ciągu ostatnich 7 miesięcy wraz z Dr. Al-Burshem, śmierć poniosło co najmniej 496 pracowników sektora medycznego.
Ponad 34 000 Palestyńczyków, z których większość to kobiety i dzieci, zostało zabitych w wyniku izraelskich ataków na Gazę.
Spoczywaj w Gazie!
Al-Bursh urodził się w Jabalii na północy Strefy Gazy. Studiował medycynę w Rumunii i odbył szkolenie medyczne w szpitalach w Wielkiej Brytanii i Niemczech.
„Naprawdę kochał życie. Wstawał wcześnie, jeszcze przed wyjściem do pracy pływał w morzu. Pływał nawet zimą. Był pełen życia, zawsze uśmiechnięty,” mówi Abu Sittah.
14 listopada 2023 roku Al-Bursh nagrał emocjonalne wideo ze szpitala Al-Shifa, największej placówki medycznej w Strefie Gazy. Pokazał światu, jak szpital zmuszony był funkcjonować bez prądu i wody.
8 maja zorganizowano czuwanie dla Al-Bursha przed King’s College w Londynie, gdzie szkolił się na chirurga ortopedę.
„Dr Adnan Al-Bursh był z pewnością symbolem palestyńskiego cierpienia, jak również wytrwałości i odwagi. Poświęcił swoje życie, aby leczyć ludzi i się nimi opiekować,” mówi Sami al Arian, wybitny profesor Palestyńczyk-Amerykanin.
„Został aresztowany, wykonując swój obowiązek jako chirurg ortopeda w szpitalu podczas wojny,” mówi Arian w rozmowie z TRT World.
„Poświęcił swoje życie, aby upewnić się, że Palestyńczycy ‘nie porzucą swoich praw’ i będą nadal sprzeciwiać się izraelskiej opresji, aż uzyskają swoją niepodległość,” dodaje profesor.
„Był doskonałym lekarzem i wspaniałym człowiekiem dla wszystkich, z którymi rozmawiałem,” mówi Kamel Hawwash, brytyjsko-palestyński akademik i analityk.
„To po prostu pokazuje, że Izraelczycy nie traktują Palestyńczyków jak ludzi,” mówi Hawwash w rozmowie z TRT World.
Hawwash twierdzi, że odmowa uwolnienia ciała Al-Bursha jego rodzinie jest „aktem zemsty” na Palestyńczykach. Liczy na to, że pewnego dnia premier Izraela Benjamin Netanyahu i inni izraelscy liderzy staną przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym w Hadze za swoje zbrodnie przeciwko Palestyńczykom.
Być może Izrael nie zdaje sobie sprawy, że mimo wszystkich swoich okrucieństw, Palestyńczycy w Gazie nie porzucą swoich domów. A życie Al-Bursha jest tego świadectwem.
„Po zdrobyciu edukacji oraz doświadczenia w Niemczech, Jordanii i Wielkiej Brytanii, mógłby łatwo znaleźć pracę gdziekolwiek na świecie. Ale kiedy zapytałem go podczas wojny w 2021 roku ‘czy żałujesz, że wróciłeś?’ Al-Bursh powiedział, że nie wyobraża sobie spędzenia swojego życia w żadnym innym miejscu niż Gaza,” mówi Ghassan Abu Sittah.
