Izrael celowo wywołał głód w Gazie poprzez politykę głodzenia – twierdzą eksperci i organizacje praw człowieka. Każda decyzja zaostrzała kontrolę nad dostępem do żywności, aż głód stał się nieunikniony.
ONZ oficjalnie ogłosiło klęskę głodu w Gazie pod koniec sierpnia, potwierdzając to, co inne organizacje i eksperci sygnalizowali od miesięcy. Miesiąc później niezależna komisja śledcza ONZ stwierdziła, że Izrael dopuścił się ludobójstwa w Gazie.
W odpowiedzi na te wydarzenia, czołowe postacie humanitarne, takie jak szef pomocy ONZ Tom Fletcher, wielokrotnie apelowały o zakończenie “systematycznego blokowania” dostaw podstawowych produktów i pomocy przez Izrael. Premier Benjamin Netanjahu i jego rząd odrzucają jednak te zarzuty.
Ramy Abdu, przewodniczący genewskiego Euro-Med Human Rights Monitor, uważa, że blokowanie podstawowych środków do życia przez Izrael dowodzi intencji głodzenia Gazy i zabijania Palestyńczyków. “Głód w Gazie różni się od innych, ponieważ nie jest wynikiem jedynie klęsk naturalnych czy załamania gospodarczego” – powiedział Abdu agencji Anadolu. “To polityka używania żywności i wody jako broni wojennej oraz narzędzi ludobójstwa.”
Podkreślił, że izraelscy urzędnicy otwarcie wyrażali takie intencje od początku konfliktu. “Zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym, głodzenie ludności cywilnej jako broń jest zbrodnią wojenną, a w Gazie ta zbrodnia jest popełniana jawnie i na oczach świata” – dodał.
‘Zaprojektowana kruchość’ zamienia się w ‘broń powolnej zagłady’
Izrael niszczył bezpieczeństwo żywnościowe Gazy na długo przed październikiem 2023 roku.
W 2006 roku nałożono blokadę, która dała izraelskim władzom kontrolę nad wszystkimi przejściami granicznymi, a czasami nawet nad ilością kalorii dziennie przypadających na jednego Palestyńczyka.
Do 2023 roku cztery na pięć osób w Gazie były zależne od pomocy humanitarnej, bezrobocie wśród młodzieży wynosiło 67%, a choroby związane z niedożywieniem, takie jak anemia, były powszechne – podkreślił Abdu.
“Ta zaprojektowana kruchość sprawiła, że społeczeństwo nie było w stanie przetrwać żadnego zakłócenia w dostawach pomocy” – dodał.
Punkt zwrotny nastąpił 9 października 2023 roku, kiedy Izrael ogłosił “całkowitą blokadę” Gazy, odcinając dostawy żywności, wody, paliwa i energii elektrycznej. Import został wstrzymany z dnia na dzień, konwoje pomocy utknęły na granicy, a niedobory natychmiast się pogłębiły.
Zablokowanie dostaw paliwa spowodowało zamknięcie piekarni, zatrzymanie pomp wodnych i ruchu ciężarówek. Żywność nie mogła być pieczona, przechowywana ani dostarczana. Brak czystej wody dodatkowo pogłębił głód poprzez wywołanie chorób.
Abdu wskazał również na niszczenie gruntów rolnych i zakazy połowów, nazywając je częścią szerszego izraelskiego wzorca eliminacji źródeł żywności w Gazie.
“Okupacja przekształciła słabość, którą stworzyła przez lata, w broń powolnej zagłady.” – powiedział.
Przymusowe przesiedlenia pogłębiają głód
Izraelskie nakazy ewakuacji w połączeniu z nieustannymi bombardowaniami wielokrotnie zmuszały do masowych przesiedleń, przepełniając schroniska i nadwyrężając już ograniczone zasoby.
Obecnie szacuje się, że około 2 milionów Palestyńczyków pozostaje przesiedlonych w zniszczonej okupowanej enklawie.
“Nagła ucieczka często pozostawiała ludzi z niczym” – powiedział Abdu. Dzieci i kobiety w ciąży były wśród najbardziej dotkniętych. Głód pogłębiały choroby i brak czystej wody, tworząc to, co Abdu nazwał “pełnoskalowym kryzysem praw do żywności, zdrowia i mieszkania.”
Na początku 2024 roku Izrael nasilił swoją kampanię przeciwko głównemu humanitarnemu wsparciu Gazy – Agencji ONZ ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA).
Wstrzymanie darowizn sparaliżowało agencję, magazyny zostały zbombardowane, konwoje zablokowane, a doniesienia o grabieżach były powszechne.
Izrael zablokował pomoc dla północnej Gazy na początku 2024 roku, zaostrzył ograniczenia po ofensywie październikowej i zamknął przejście Rafah – ostatnie wyjście z Gazy – w maju.
Rok później, w maju 2025 roku, Izrael, wspierany przez USA, uruchomił kontrowersyjną Fundację Humanitarną Gazy (GHF) do nadzoru nad pomocą.
Zamiast przywrócić dostęp, fundacja została potępiona przez ONZ i główne organizacje pozarządowe jako militaryzacja pomocy, a “strefy pomocy” nazwano “pułapkami śmierci.”
Od tego czasu ponad 1760 Palestyńczyków zginęło, próbując dotrzeć do żywności, z czego prawie 1000 w pobliżu miejsc GHF – podało Biuro Praw Człowieka ONZ.
“Śledząc działania i oświadczenia Izraela – długotrwałą blokadę, zamknięcie przejść, blokowanie konwojów, ataki na magazyny żywności, niszczenie gruntów rolnych, zakazy połowów, podważanie UNRWA, grabieże pomocy, ataki na cywilów szukających żywności, uderzenia w eskorty policyjne i bezpieczeństwa, powtarzające się nielegalne nakazy ewakuacji, a nawet stworzenie tzw. Fundacji Humanitarnej Gazy – widać wyraźny wzorzec” – powiedział Abdu.
“To nie jest przypadkowy chaos, ale starannie zaplanowana polityka głodzenia.”
Klęska głodu ogłoszona, ale brak skutecznej reakcji
22 sierpnia Zintegrowana Klasyfikacja Fazy Bezpieczeństwa Żywnościowego (IPC) formalnie ogłosiła klęskę głodu w części Gazy, co oznacza, że przekroczono trzy krytyczne progi – skrajne niedożywienie, ostre niedożywienie i zgony związane z głodem.
Według Ministerstwa Zdrowia Gazy liczba zgonów Palestyńczyków związanych z głodem i klęską głodu wyniosła co najmniej 460, w tym ponad 150 dzieci. Pogarszający się kryzys sprawił, że jedno na pięcioro dzieci w Gazie cierpi na niedożywienie, a liczba przypadków rośnie z dnia na dzień.
“Nawet po oficjalnym ogłoszeniu klęski głodu nie podjęto skutecznych działań. Społeczność międzynarodowa nie zmusiła Izraela, który nadal ignoruje rezolucje ONZ przy wsparciu USA i Europy” – powiedział Abdu.
Dodał, że uznanie klęski głodu ma głównie wartość w umacnianiu konsensusu prawnego i moralnego oraz w przygotowaniu gruntu pod odpowiedzialność przed organami takimi jak Międzynarodowy Trybunał Karny (ICC) czy Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (ICJ).
“Zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym takie celowe głodzenie stanowi zbrodnię wojenną. Przy rosnących dowodach na intencje i skutki, te działania spełniają kryteria ludobójstwa” – powiedział Abdu.
‘Zrobiono niewiele’
We wrześniu Niezależna Międzynarodowa Komisja Śledcza ONZ ds. Okupowanych Terytoriów Palestyńskich, w tym Wschodniej Jerozolimy, oraz Izraela stwierdziła, że Izrael dopuścił się ludobójstwa w Gazie.
Po dwóch latach dochodzeń komisja stwierdziła, że izraelskie władze i siły bezpieczeństwa popełniły cztery z pięciu aktów ludobójczych zdefiniowanych w Konwencji o Ludobójstwie z 1948 roku – masowe zabójstwa, powodowanie poważnych szkód fizycznych lub psychicznych, celowe narzucanie warunków życia mających na celu zniszczenie Palestyńczyków oraz uniemożliwianie narodzin.
Komisja doszła do wniosku, że “Państwo Izrael ponosi odpowiedzialność za niewywiązanie się z obowiązku zapobiegania ludobójstwu, popełnienia ludobójstwa oraz niewyciągnięcia konsekwencji wobec sprawców ludobójstwa przeciwko Palestyńczykom w Gazie.”
“Izrael musi zakończyć politykę głodzenia, znieść blokadę oraz umożliwić i zapewnić nieskrępowany dostęp do pomocy humanitarnej na dużą skalę oraz nieograniczony dostęp wszystkim pracownikom ONZ, w tym UNRWA i OHCHR, oraz wszystkim uznanym międzynarodowym agencjom humanitarnym dostarczającym i koordynującym pomoc” – czytamy w oświadczeniu z 16 września.
Abdu podkreślił, że deklaracja ma znaczącą wartość, ale wymaga woli do wdrożenia.
“Określenie działań Izraela jako ludobójstwa powinno uruchomić zobowiązania wynikające z Konwencji o Ludobójstwie z 1948 roku, w tym zapobieganie i karanie. To powinno oznaczać presję polityczną i prawną, aby zagwarantować dostarczanie pomocy” – powiedział Abdu.
„W praktyce jednak zrobiono niewiele.”
